Aralash son

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI
Sirdaryo viloyati Boyovut tumani 18-umumiy o`rta ta’lim
maktabining matematika fani o’qituvchisi

Jalilova Barnoning
5-sinf Matematika fanidan
“ARALASH SONLAR”
Mavzusidagi bir soatlik

BOYOVUT-2018

Sinf: 5.
Fan: Matematika
Mavzu: Aralash sonlar.
Darsning maqsadlari:
1. Ta’limiy: Aralash sonlar haqida o’quvchilarga bilim berish,
ko’nikma, malaka hosil qilish.
2. Tarbiyaviy: O’quvchilarni matematikaga bo’lgan qiziqishlarini
kuchaytirish.
3. Rivojlantiruvchi: O’quvchilarda matematik qobiliyatni o’stirish,
dunyoqarashni rivojlantirish.
Darsda qo`llaniladigan kompetensiyalar:TK-1, TK-4, TK-6, FK-1, FK-2
Dars turi: no’ananaviy.
Dars usullari: mulohaza yuritish, savol-javob, bahs-munozara.
Dars jihozlari: ko’rgazmalar, tarqatmalar, kichik test.
Dars mazmuni:
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Tashkiliy qism.
O’tilgan mavzuni takrorlash.
Yangi mavzu bayoni.
Mustaxkamlash.
Darsni yakunlash.
Uyga vazifa berish
Darsning borishi:
I. Tashkiliy qism:

1.
2.
3.
4.

Salomlashish.
Davomatni aniqlash.
Daftarlarni almashtirish.
O’quvchilarni yangi darsga tayyorlash.

O’quvchilar: Assalomu alaykum!
Xush kelibsiz aziz ustoz!
O’qituvchi: Vaalaykum assalom!
Oqituvchi: Qani navbatchi bugun,
Asli o’zi qaysi kun?
O’quvchi: Bugun sana 27-yanvar 2018-yil,
haftaning 2-kuni, 2-kuni seshanba.

2. O’tilgan mavzuni takrorlash.

Oqituvchi: O’tgan dars mavzuimiz bo’lgandi nima?
O’quvchi: O’tgan darsda biz “Bo’lish va kasrlar” mavzusini o’rgangan edik.
Sinf o’quvchilarini 2 guruhga bo’lamiz.
1-guruh surat
2-guruh maxraj
O’quvchi: 5 ballga
kartochka.
4 ballga

kartochka.

3 ballga

kartochka.

1-guruh savollari:
1. Narsalarni sanashda ishlatiladigan sonlar.
2. To’g’ri chiziqning ikki tomonidan chegaralangan qismi.
3. Ayirishdan chiqadigan natija
4. Sonning ikkinchi darajasi.
5. Sonning uchinchi darajasi.
6. Sonni “0” ga ko’paytirsak necha?
7. “2” ga bo’linadigan sonlar.
8. “10” ga qanday sonlar qoldiqsiz bo’linadi?
9. Tekislikning aylana bilan chegaralangan bo’lagi.
10.
Aylananing ixtiyoriy ikki nuqtasini tutashtiruvchi kesma.
11.
Markazdan o’tuvchi vatar.
2-guruh savollari:
1. Qo’shishdan chiqadigan natija.
2. a+b=b+a qo’shishning qaysi qonuni
3. Ko’paytirishdagi birinchi komponent.
4. Bir xil ko’paytuvchilarni qisqa usulda yozish.
5. To’rtburchak tomonlari uzunliklari yig’indisi.
6. Hamma tomonlari teng to’g’ri to’rtburchak.
7. Tarkibida noma’lum qatnashgan tenglik.
8. Faqat birga va o’zigagina bo’linadigan sonlar.
9. Bir nuqtadan teng uzoqlashgan nuqtalardan iborat yopiq shakl.
10.
Surati maxrajidan kata kasr
Oqituvchi: Doskaga har 2 guruhdan 1 tadan o’quvchi chiqib misollar yechadi.
1-guruh. Rasmdan foydalanib, natural sonni kasr ko’rinishida yozing.

2=

4

2-guruh. Rasmdan foydalanib, natural sonni kasr ko’rinishida yozing.

3=

6

O’qituvchi: O’tgan mavzuni yaxshi o’zlashtiribsizlar.
3. Yangi mavzu bayoni:
Doskaga bugungi sana yoziladi.
Mavzu: Aralash sonlar.
Yangi mavzu haqida tushuncha beriladi
1-misol. 4 ta olmani uchta bolaga teng bo’lib bering (1. a-rasm)
Yechish: Masalani 2 xil usulda yechish mumkin.
1-usul. Har bir olmani 3 ta teng bo’lakka bo’lamiz (1.b-rasm) va har bir bolaga 4
bo’lakdan beramiz. Natijada har bir bolaga olmaning 4 qismi tegadi (1.d-rasm).
3

a)

b)

d)

1-rasm
2-usul. Oldin bolalarga bittadan butun olma beramiz. So’ng qolgan 1 ta olmani 3
bo’lakka bo’lib, har bir bolaga bir bo’lakdan beramiz. Natijada har bir bolaga bitta
butun olma va olmaning

1
1
qismi, jami 1+ qismi tegadi (2-rasm).
3
3

2-rasm
Demak,

4
1
= 1+
3
3

ekan .1 + 1 yig’indi qisqacha 1 1 shaklida yozish
3

3

qabul qilingan va u “bir butun uchdan bir” deb o’qiladi
No’to’g’ri kasrni aralash son ko’rinishida ifodalash.
9
1
1
= 2+ = 2
4
4
4

9 │4
8 2

bo’luvchi
to’liqsiz bo’linma

maxraj
butun qism

1

qoldiq

surat

Aralash sonni noto’g’ri kasr ko’rinishida ifodalash:
Aralash sonni noto’g’ri kasr ko’rinishida ifodalash uchun:

2

2

1
4

3 13
=
5 5

1) sonning butun qismini mahrajiga ko’paytiriladi;
2) hosil bo’lgan ko’paytmaga surati qo’shiladi;
3) noto’g’ri kasr suratiga hosil bo’lgan yig’ndi,
maxrajigaesa kasr qismi maxraji yoziladi.
4.Mustahkamlash:
Kichik guruhlar bilan ishlanadi. Guruh ikki guruhga bo’linadi va ularga quyidagi
misollar beriladi.
Misol: 1-guruh
Sonni butun va kasr qismini aralash son ko’rinishida ifodalang
5
5
3
3
a) 2 = 2 +
d) 1 = 1 +
b)

4

14
14
9
9
4 = 4+
11
11

e) 12

4

9
9
= 12 +
31
31

Masala. 1-guruh
Oila bir haftada 12 kg kartoshka iste’mol qildi. Oila bir kunda o’rtacha necha
kilogram kartoshka iste’mol qilganini toping. Javobni aralash son ko’rinishida
ifodalang.
12
5
Yechish: = 12 : 7 = 1
7

5
7

Javob: 1 kg.

7

Misol: 2-guruh
Qo’shishni bajaring va natijani aralash son ko’rinishida ifodalang.
a) 3 + 4 = 7 = 1 2
b) 9 + 14 = 23 = 1 11
d)

5 5 5
5
7 5 12
4
+ =
=1
8 8 8
12

e)

12 12 12
12
13 14 27
2
+
=
=1
25 25 25
25

Masala: 2-guruh
Uzunligi 2 9 m bo’lgan sim, har biri
15

1
m
15

bo’lgan bo’laklarga bo’lindi. Necha

bo’lak sim hosil bo’ldi?
Yechish: 1m ni ichida 1 m 15 ta bor, yana 1m ni ichida
15

ichida

1
m
15

9 ta bor. Demak,

2

9
mda
15

1
m
15

15 ta bor,

9
m
15

ni

jami 15+15+9=39 ta bo’lak bor.

Javob: 39 ta.
Mavzuni qay darajada ozlashtirganliklarini aniqlash maqsadida o’quvchilardan
test olinadi.

1.
a)

Test.
yig’indini aralash son ko’rinishida yozing.

2 4
+ =
5 5
1
1
b) 2 1
5
5

c)

6
5

6/5

2. 6 km 200m ni kilometrda ifodalang.
a) 6 200
b) 6 2
c) to’g’ri javob a,b
3.
a)

1000
19
aralash
8
5
2
8

10

son ko’rinishida ifodalang.
b) 1

5
8

c) to’g’ri javob yo’q.

5 .Yakuniy qism:
Dars yuzasidan savollarga javob beriladi
G`olib guruh e’lon qilinadi, o’quvchilar baholanadi
Ballar qayd qilinadi
6 . Uyga vazifa berish:
Uyga vazifa mavzuni o’zlashtirish va 17-18-misollarni yechish.

Name:
Description:

Calculate the price
Make an order in advance and get the best price
Pages (550 words)
$0.00
*Price with a welcome 15% discount applied.
Pro tip: If you want to save more money and pay the lowest price, you need to set a more extended deadline.
We know how difficult it is to be a student these days. That's why our prices are one of the most affordable on the market, and there are no hidden fees.

Instead, we offer bonuses, discounts, and free services to make your experience outstanding.
How it works
Receive a 100% original paper that will pass Turnitin from a top essay writing service
step 1
Upload your instructions
Fill out the order form and provide paper details. You can even attach screenshots or add additional instructions later. If something is not clear or missing, the writer will contact you for clarification.
Pro service tips
How to get the most out of your experience with StudyAcademia.com
One writer throughout the entire course
If you like the writer, you can hire them again. Just copy & paste their ID on the order form ("Preferred Writer's ID" field). This way, your vocabulary will be uniform, and the writer will be aware of your needs.
The same paper from different writers
You can order essay or any other work from two different writers to choose the best one or give another version to a friend. This can be done through the add-on "Same paper from another writer."
Copy of sources used by the writer
Our college essay writers work with ScienceDirect and other databases. They can send you articles or materials used in PDF or through screenshots. Just tick the "Copy of sources" field on the order form.
Testimonials
See why 20k+ students have chosen us as their sole writing assistance provider
Check out the latest reviews and opinions submitted by real customers worldwide and make an informed decision.
11,595
Customer reviews in total
96%
Current satisfaction rate
3 pages
Average paper length
37%
Customers referred by a friend
OUR GIFT TO YOU
15% OFF your first order
Use a coupon FIRST15 and enjoy expert help with any task at the most affordable price.
Claim my 15% OFF Order in Chat